Vanaf 1 december is in het Nationaal Archief de bijzondere tentoonstelling Pioniers – Fotografie door vrouwen te zien. Naast bijna 200 originele foto’s, laat Pioniers het werk van vrouwelijke fotografen zien zoals dat in boeken en tijdschriften terechtkwam. Niet eerder is een dergelijk groot overzicht in Nederland te zien geweest.
Vanaf de uitvinding van de fotografie in 1839 waren vrouwen al actief als fotograaf. Ze leverden belangrijke bijdrages aan de ontwikkeling van dat vak. In alle fotografische genres zijn ze actief en spelen op vele manieren een rol als pionier. Toch bleven die bijdrages lang onderbelicht. In de tentoonstelling in he
t Nationaal Archief staat het werk centraal van 43 vrouwen die belangrijke vernieuwers zijn geweest in de fotografie. Alle getoonde foto’s komen uit de collectie van ruim 15 miljoen foto’s die het Nationaal Archief bewaart. Pioniers beslaat met de bijna 200 foto’s en originele publicaties en documenten een periode van 140 jaar, beginnend in 1859 en eindigend in 1999. Tijdens het uitgebreide onderzoek voor de tentoonstelling dat ruim negen maanden duurde werd veel werk van vrouwelijke fotografen gevonden. De tentoonstelling begint met enkele foto’s van de Haagse Alexine Tinne, de eerste vrouw in Nederland die midden 19de eeuw serieus experimenteert met fotografie.
Pioniers en vernieuwers
Vrouwen zijn ook al vroeg eigenaar van succesvolle fotografiestudio’s. Zo runt Augusta Curiel vanaf 1904 samen met haar zus Anna meer dan dertig jaar lang de belangrijkste fotostudio van Suriname. Het feit dat Curiel in 1929 het predicaat hofleverancier krijgt – de eerste keer dat koningin Wilhelmina dat aan een Surinaamse onderneming verleent – bewijst de kwaliteit van haar werk. Vanaf de jaren ’30 van de 20e eeuw staan vrouwen ook aan de frontlinie om verslag te doen van oorlogen. Gerda Taro maakt indrukwekkende foto’s tijdens de Spaanse burgeroorlog en is de eerste vrouwelijke fotojournalist die bij haar werk aan het front om het leven komt.
In Vietnam doen vrouwelijke oorlogsfotografen op net zo’n pakkende wijze verslag van de oorlog als hun – vaak veel bekendere – mannelijke collega’s, hoewel de aanwezigheid van vrouwen aan het front niet door iedereen wordt gewaardeerd. En het zijn ook vrouwen die als eerste hun lens op nieuwe onderwerpen richten. Al vroeg gaan ze de straat op om mensen in hun dagelijkse doen en laten vast te leggen, belichten ze nieuwe onderwerpen in documentaire series of reizen naar gebieden waar weinig mensen toegang tot hebben.
De tentoonstelling Pioniers – Fotografie door vrouwen is in het Nationaal Archief in Den Haag te bezoeken vanaf vrijdag 1 december tot en met zondag 30 juni 2023. In de tentoonstelling zijn foto’s te zien van bekende en minder bekende fotografen zoals Emmy Andriesse, Eve Arnold, Eva Besnyö, Violette Cornelius, Augusta Curiel, Mary Ellen Mark, Gerda Taro en Alexine Tinne. Een groot deel van de foto’s is in deze tentoonstelling voor het eerst te zien. Bij de tentoonstelling organiseert het Nationaal Archief een programma met evenementen zoals lezingen, debatten en rondleidingen.
Zie www.nationaalarchief.nl voor het actuele aanbod. Met een museumjaarkaart is de toegang gratis.
