Suze Robertson, de overzichtstentoonstelling in Museum Panorama Mesdag, laat je meteen in de eerste museumzaal kennismaken met een van de eerste vrouwelijke beroepskunstenaars in Nederland. Na het zien van 80 kunstwerken weet je waarom deze vrouw tot de grote kunstenaars uit de Nederlandse kunstgeschiedenis behoort.
Voorwoord
Minke Schat, directeur
Museum Panorama Mesdag
Museum Panorama Mesdag presenteert een bijzondere overzichtstentoonstelling over het
werk en leven van Suze Robertson (1855-1922) ter ere van haar 100ste sterfjaar. Met inzichten uit nieuw onderzoek wordt een zo compleet mogelijk beeld geschetst van deze ten onrechte vergeten kunstenaar. Het is de eerste keer dat er zoveel van haar schilderijen en tekeningen, waaronder veel onbekend werk, uit museale en particuliere collecties, bijeen te zien zijn.
Museum Panorama Mesdag heeft een speciale band met Suze Robertson en haar kunst. De oprichters van het museum, Hendrik Willem Mesdag en Sientje Mesdag-van Houten waren bevriend met deze vrouwelijke kunstenaar.
Zij verzamelden haar werk en hebben een bepalende rol gespeeld bij de ontwikkeling van Robertsons carrière. Ook zij toonden in hun tijd werk van Suze Robertson in Museum Panorama Mesdag.
Museumdirecteur Minke Schat: “We vertrouwen erop dat de tentoonstelling en de bijbehorende publicatie met baanbrekend onderzoek ervoor zorgen dat Robertson, een eeuw na haar dood, voor eens en altijd haar welverdiende plek in de canon van de Nederlandse kunstgeschiedenis kan opeisen. Het zou tijd worden.”
Toegewijd
Sinds 2010 is Kees van der Geer in de ban van Suze Robertson, die leefde van 1855 tot 1922. De gastconservator schreef samen met medeconservator, Suzanne Veldink, een uitgebreide studie over haar. Als je nu, een eeuw na haar dood, aan mensen vraagt wie Suze Robertson is, dan blijkt ze een onbekende. Maar roep je George Breitner of Isaac Israels, dan hoor je ‘die kennen we wel’. Daar komt met deze tentoonstelling en publicatie verandering in. Voor de op de Toussaintkade geboren Haagse staat al op jonge leeftijd vast kunstenaar te worden. Op tweejarige leeftijd verliest ze haar moeder en komt terecht bij haar vermogende oom. Het blijkt een geluk bij een ongeluk op de weg naar een kunstenaarsbestaan. Deze Frans Robertson stuurt haar naar een duur internaat aan de Langstraat in Wassenaar waar haar tekentalent wordt ontdekt. Als haar oom overlijdt weet Suze – inmiddels afgestudeerd aan de Kunstacademie in Den Haag – dat ze centen moet verdienen. “Tien procent van de professionele kunstenaars was in die tijd vrouw, maar die kwamen voornamelijk uit elitaire kringen. Het was ‘not done’ om als vrouw voor de commercie te werken”, legt de gastconservator uit.
Eigenzinnig
Het is altijd Robertson die de beslissingen neemt. Eerst is ze kostwinnaar als tekendocent; na 1883 wijdt ze zich volledig aan de kunst. In Pulchri ontmoet ze de broers Hendrik en Taco Mesdag met echtgenoten Sientje en Geesje, die enkele werken kopen. Het stelt Robertson in de gelegenheid Sara, het negenjarig dochtertje van haar en kunstenaar Richard Bisschop, onder te brengen in een gastgezin. Zo lukt het haar plan door te voeren: eropuit gaan om zelfstandig te schilderen. In die tijd is het niet geaccepteerd als een vrouwelijke kunstenaar buiten haar atelier werkt. Op Scheveningen waar de Mesdags ook schilderen, wordt haar schetsboek door jongens uit handen geslagen. Samen met Geesje
Mesdag, die alle logies betaalt, en schilder Victor Bauffe kan ze eindelijk buiten aan het werk. Zonder op de bres te gaan staan, bereikt ze haar doelen en opent en passant de deuren voor volgende vrouwelijke kunstenaars. Zoals aan de Rotterdamse Academie, waar ze zich inschrijft als lid. Omdat leden mogen deelnemen aan lessen waarin naaktmodellen worden geschilderd; normaal verboden terrein voor vrouwen.
Modern
Net als Van Gogh wil Robertson laten zien hoe hard de wereld is. “De manier waarop ze schilderde is vanuit je innerlijk te kijken naar de werkelijkheid en die in kleur en vorm te vatten”, licht de Robertson kenner toe. Kritiek komt onder meer van Breitner, die over Vischpoort van Harderwijk uitroept dat het blauw van de lucht niet realistisch is afgebeeld: ‘Je kunt niet zien of het dag of nacht is’. “We deden een bijzondere ontdekking en vonden 200 foto’s in het familiearchief. Robertson vouwde die foto’s net zo lang tot ze er een compositie van kon maken met kleurvakken, zoals bij Het witte huis.” Vanaf haar vijftigste maakt ze een ontwikkeling richting expressionisme en zegt ‘Ik laat de natuur los’. Zo werkte ze met diverse materialen om de expressie veel krachtiger te maken. Kunstcritici konden haar niet vangen: ‘Ze schildert als een man.’ Veelzeggend voor haar waardering is dat collega-kunstenaars zoals Jozef Israëls en Floris Arntzenius haar werken kochten. Suze Robertson, klein postuur met guitige ogen, was de brug tussen de Haagse School en het expressionisme. Wat kan ze in deze tijd nog betekenen voor de bezoeker? Gastconservator Kees van der Geer hoeft niet lang na te denken. “Suze Robertson was haar tijd ver vooruit. Geloof in jezelf en ontdek je talenten.” Het grootse resultaat is te zien tot en met 5 maart 2023.
Museum Panorama Mesdag
Zeestraat 65, Den Haag
T 070 310 66 65
panorama-mesdag.nl
Meer lezen? Klik dan hier en lees verder op pagina 14 t/m 17 van LEVEN! Magazine #51
Tekst: Vanessa de Gaay Fortman
