Tekst door Dirk van der Lit
Dat kinderen net zoveel rechten hebben als volwassenen spreekt voor zich. Dat betekent echter niet automatisch dat hun stem ook gehoord wordt. De gemeente Utrecht maakt er daarom – samen met partners in de stad – werk van dat kinderen niet alleen gezond en veilig opgroeien, maar dat zij ook volwaardig meedoen in de stad.
Nadat Utrecht in 2012 tot eerste mensenrechtenstad in Nederland werd uitgeroepen, spant de gemeente zich sinds 2015 in om ook een echte kinderrechtenstad te worden. Wethouder jeugd Victor Everhardt wijst erop dat Utrecht niet alleen de snelst groeiende, maar ook de jongste stad van Nederland is. “Jonge gezinnen blijven in Utrecht wonen, de stad trekt jongeren aan en we hebben zelfs de jongste gemeenteraad. We wil-len kinderen meer een stem geven. Daarvoor moeten we nog wel een paar stappen zetten.’
Stem
Daarom maakt Utrecht er werk van om kinderen en jongeren actief te betrekken bij onder- werpen die hen raken, zoals opvoeding, onderwijs, sport en veiligheid. “Onze focus is de stem van het kind”, zegt Elke van der Vliet, beleidsmedewerker Jeugd bij de gemeente Utrecht. “We leren kinderen dat ze een stem
hebben en dat ze die ook mogen gebruiken. Tegelijk leren we ze te luisteren naar de stem van anderen, ook als die een afwijkende mening hebben. In deze stad vinden we het belangrijk om kinderen mee te geven dat ze er met elkaar uit moeten komen. Die benadering sluit heel goed aan op de uitgangspunten van de vreedzame scholen en wijken, zoals we die in Utrecht hebben. De Vreedzame School is een manier van werken op basisscholen, waarmee kinderen leren op een positieve, constructieve en democratisch manier met elkaar om te gaan en conflicten op te lossen. Deze werkwijze is inmid- dels ingevoerd bij tachtig procent van de Utrechtse basisscholen en in acht van de tien wijken. Het thema vreedzaam heeft daarnaast een vaste plaats op de agenda van de vele kinderraden die in de stad actief zijn.”
Plaatjes
De gemeente wil graag van kinderen horen wat zij willen en vinden, ofwel kinderen een stem geven. Dat kinderen een stem hebben, wil nog niet zeggen dat ze die ook gebruiken. “Dat proberen we te bevorderen door vraagstukken zo concreet mogelijk te maken en ze te vertalen naar de wereld van het kind”, legt Van der Vliet uit. Ze wijst op de ‘Uitvoeringsagenda Zorg voor Jeugd 2017’, waarin het gemeentelijk jeugdbeleid is vastgelegd. Dit document (24 pagina’s met heel veel tekst, moeilijke woorden en geen leuke plaatjes) is totaal ongeschikt voor jeugdige doelgroepen. Ook de publieksversie ervan zal een jong publiek nauwelijks aanspreken. Dus gaf de gemeente illustratrice Yasmin Sheikh (ook bekend als Nerderella) opdracht om een kindvriendelijke versie van de Uitvoeringsagenda te maken.
De eerste versie van deze tekeningen is voor- gelegd aan een kinderraad in Leidsche Rijn. De kinderen hadden allerlei suggesties, bijvoor- beeld: “Hier mag wel wat duidelijker worden dat het iemand van het buurtteam is.” Of: “Hier zie je niets herkenbaars voor Leidsche Rijn. Kunnen jullie niet de Gele Brug afbeelden?” Hun opmer- kingen zijn verwerkt en het resultaat is een serie van vijf illustraties met korte teksten die kinderen op een toegankelijke manier uitlegt wat de uitgangspunten van het jeugdbeleid zijn. “Alleen transparant zijn is niet genoeg”, zegt Van der Vliet, “je moet het echt begrijpelijk maken voor kinderen.”
Fantasie
En zelfs dan ben je er nog niet, constateert Van der Vliet. “Je moet bijvoorbeeld weten hoe je op een goede manier vragen aan kinderen stelt. Als je een vraag zo inkleedt dat de fantasie van het kind op hol slaat, krijg je een antwoord waar je waarschijnlijk niets mee kunt. Je moet het kind duidelijk maken wat de kaders zijn. Een voorbeeld hiervan is dat we kinderen in ‘Ren je Rot’ spelvorm hebben gevraagd wat zij belangrijk vinden als het gaat om spelen in Utrecht. De uitkomsten hiervan worden gebruikt in de nieuwe opdracht voor het kinder sociaal makelaarschap.”
Om een echte kinderrechtenstad te worden, zet Utrecht zich op meerdere vlakken in. Naast de al genoemde kinderraden en het vreedzame gedachtengoed kent de stad onder andere de jongeren denktank UUT, het cliëntplatform U-2be Heard! en diverse dialoogbijeenkomsten gericht op kinderen en jongeren.
“Er zijn al behoorlijk wat activiteiten in gang gezet”, stelt Elke van der Vliet, de tussenbalans opmakend. “Maar we zijn er nog niet. Het waarmaken van de ambitie Utrecht kinderrechtenstad kunnen we niet alleen, daarvoor hebben we partners in de stad nodig. Met Utrechtse kinderen, jongeren en organisaties in de stad bundelen we onze krachten om samen de kinderrechten te versterken!”
Meer informatie over Utrecht Kinderrechtenstad is te vinden op: www.utrecht.nl/kinderrechten
