Sinds kort is het Haagse Bos de habitat van de koning en zijn gezin. Het Bos, dat ook het Malieveld en de Koekamp omvat, heeft een lange historie waarvan vele stille getuigen nog zichtbaar zijn.
Sinds de verhuizing naar Huis ten Bosch is het Haagse Bos de nieuwe achtertuin van het koningspaar en hun dochters. Het 2,4 km lange en 600 meter brede Haagse Bos omvat ook het Malieveld en de Koekamp. Sinds 1899 is het Bos eigendom van Staatsbosbeheer. In de loop der eeuwen zijn er vele pogingen ondernomen om het Haagse Bos te vellen. Zo had het in de Tachtigjarige Oorlog zwaar beschadigde ‘dorp’ Den Haag dringend geld nodig en wilde het Hof van Holland het verkopen. Maar het was Willem van Oranje die dit in 1576 voorkwam met de ‘eeuwigdurende’ Acte van Redemptie, waarin staat dat dit gebied altijd als bos behouden moet blijven. Sommigen menen dat het Bos zelfs nooit verkocht mag worden. Hoe het ook zij, in 2010 voorkwam de Acte dat Staatsbosbeheer, die moest bezuinigen, het Haagse Bos van de hand zou doen. Toch kon de maatregel van Willem van Oranje niet voorkomen dat er in de vorige eeuw ernstig in het Bos werd ingegrepen. Zo werd het in 1938 doorkliefd met een dubbele autoweg tussen Scheveningen en Utrecht. Vervolgens kwam de Utrechtsebaan, die het natuurgebied scheidde van Malieveld en Koekamp. De bezetter had maling aan de Acte, kapte de helft van het bos om, groef een tankgracht en bouwde bunkers. In 1961 heeft men bij de verbreding van de Bezuidenhoutseweg een strook van enkele meters bos geveld en de Bossloot opgeschoven. Ten slotte heeft de Koningstunnel een stuk van de Koekamp afgesnoept.
Afgesloten gebied
In de tijd van de stadhouders was het Bos geen openbaar wandelgebied, maar diende uitsluitend voor de jacht, het ‘stoere’ tijdverdrijf van de stadhouder. Om het Bos tegen stropers en ander gespuis te beschermen, werd er een complete ringgracht omheen gegraven, die nog steeds bestaat: de Prinsessegracht in het westen en de Bossloot aan de andere drie zijden. Het was een voor die tijd flinke vaarsloot op Delflands boezempeil. Tot 1938 kon je nog volledig om het Bos heen varen. Het Bos was uitsluitend toegankelijk via elf afsluitbare bruggen. Helaas vormen de Utrechtsebaan en de Koningstunnel barrières in de grachtengordel. Ter compensatie heeft men – evenwijdig aan de Boslaan – een bypass gegraven van Benoordenhout naar Bezuidenhout, waardoor de ringgracht om het bosgedeelte weer is gesloten. Als de duiker in de Laan van Nieuw Oost-Indië weer een echte brug wordt, kunnen rondvaartboten weer om vrijwel het hele Bos varen.
Plannen en horeca
In het Bos staan nog maar drie gebouwen. Naast Paleis Huis ten Bosch en de werf van Staatsbosbeheer is in de noordoosthoek van het natuurgebied Résidence Château Bleu te vinden. Het verrees op de plek waar vroeger Roomhuis Boschhek stond. Deze naam verwijst naar het tolhek met tolhuis dat aan de weg naar Leiden stond. Grand Hôtel Roomhuis Boschhek was een veel bezochte uitspanning die in 1911 werd gebouwd als luxe hotel met speeltuin, tennis- en kegelbanen. Vanaf 1923 was deze horecagelegenheid goed bereikbaar per tram. Dit complex werd in 1937 verrijkt met een blauw dak en kreeg de sprookjesachtige naam Château Bleu. Helaas moest het in 1943 plaats maken voor een schootsveld in de Atlantikwall. In de jaren 60 werd het huidige Résidence Château Bleu gebouwd, een luxe wooncomplex. De toegankelijkheid van het Bos aan de westelijke kant is bijzonder onpraktisch. Vanuit de richting Koekamplaan moeten voetgangers en fietsers een onaantrekkelijke omtrekkende beweging maken om het Bos te betreden. Er is een plan dat voorziet in een grotere overkluizing van de Utrechtsebaan bij de Malietoren. Die zou de omtrekkende beweging iets kleiner maken, maar biedt onvoldoende soelaas. De Koekampbrug, die Koekamplaan moet verbinden met het Bos, is een wens. De hiervoor gemaakte impressie is belachelijk, want met deze helling is de brug niet toegankelijk voor fietsers. Het Bos is een oeroud en uniek bos. Daar moet je geen park van maken en dat wil het bestemmingsplan ook niet. Sommigen vinden het Bos wat saai en denken dat horeca voor meer vertier zal zorgen. Volgens het ontwerpbestemmingsplan is er in het Bos geen nieuw gebouw, dus ook geen horeca, toegestaan. Wat wel zou mogen is aan de werf van Staatsbosbeheer en op een nog niet aangewezen plek in het Bos een zomerpaviljoen van maximaal 100 m² en 5 meter hoog met lichte horeca. Welke ondernemer ziet er brood in? Wellicht mag die straks de koninklijke familie tot zijn gasten rekenen.
Meer informatie over Vrienden van Den haag kijk dan op www.vriendenvandenhaag.nl
Meer lezen? Klik dan hier en lees verder op pagina 71 van LEVEN! Magazine #40
